We zien het vaak terugkomen in de communicatiedoelen voor een organisatieverandering: “medewerkers motiveren voor gedrag X”. Begrijpelijk, want motivatie is een sterke motor achter ons gedrag. Maar hoe wakker je motivatie aan met behulp van verandercommunicatie? Uiteraard is het helder uitleggen van de waarom van de verandering een belangrijk startpunt. Daar schreven we al eerder over in dit artikel: de waarom als basis voor je veranderverhaal.
Maar welke rol speelt motivatie bij verandering en hoe wakker je motivatie aan?
Wat is motivatie?
Motivatie is de drijfveer om iets dat je wilt ook daadwerkelijk te doen. Je hebt dus motivatie nodig om te kunnen veranderen. Het zorgt ervoor dat je van de huidige situatie naar je gewenste situatie beweegt. Zo klinkt motivatie heel simpel, maar de redenen waarom mensen gemotiveerd raken kunnen complex zijn en worden beïnvloed door persoonlijke doelen, emoties, overtuigingen, en externe factoren zoals beloningen of verwachtingen van anderen.
Hoe motiveer je medewerkers voor verandering?
#1: Motiveer door inzichten in gedrag te achterhalen
Bob jij of Bob ik? Inmiddels een omarmde uitspraak in onze samenleving. In het ontstaan van deze slogan schuilt een sterk staaltje gedragsbeïnvloeding. Minister van Verkeer en Waterstaat, Peter van Vendeloo, besefte dat autorijdende Nederlanders hun gedrag niet aanpasten door catchy slogans die waarschuwden voor de gevaren van alcohol in het verkeer. Campagnes uit de jaren ‘90 zoals “Alcohol achter het stuur, urn in de muur”, en “Geen alcohol! Minder risico!” speelden vooral in op de bewustwording, maar dat de combinatie van alcohol en autorijden geen goed idee was, wisten we toen ook al wel.
Toen kwam Bob. Door research-interviews is achterhaald dat mensen wel bewust waren van de gevaren van alcohol achter het stuur, maar dat ze het vooral ongemakkelijk vonden om het bespreekbaar te maken als ze een avondje uit gingen. De nieuwe insteek van de campagne? Op de juiste toon (niet met een wijzend vingertje), de opening van zo’n gesprek aanreiken: “Bob jij of Bob ik?”. En “Ben je de Bob?” Zeg het hardop!” stimuleerde om het gewenste gedrag hardop uit te spreken, wat motiveert om het gedrag daadwerkelijk te vertonen.
Samen met andere maatregelen, zoals extra verkeerscontroles en goede samenwerkingen met andere belanghebbenden, had de campagne een zichtbaar effect: het aantal overtreders daalde met zo’n 3%.
Dit voorbeeld laat zien dat het niet altijd gaat over de sterkste argumenten, maar over het wegnemen van die ene drempel voor het gewenste gedrag. Dompel je onder in de doelgroep, vind dat ene inzicht en bedenk op basis daarvan een creatieve insteek om je medewerkers te motiveren voor het gewenste gedrag.
Alcohol achter het stuur, urn in de muur (1994). Bron: iaddb.org
#2: Fun fact: humor werkt
In externe merkcommunicatie zien we humor regelmatig terugkomen, denk aan de ‘Even Apeldoorn bellen’ reclames van Centraal Beheer of de strategisch slim gekozen slogan ‘Alles voor een glimlach’ van CoolBlue. In interne communicatie is het pad voor humor nog een stuk onbegaanbaarder en zijn organisaties vaak nog wat huiverig om het in te zetten. Zonde, want humor heeft een aantal voordelen in interne communicatie. Het zorgt ervoor dat de boodschap een stuk luchtiger wordt. Het blijft ook beter hangen en bovendien bevordert humor de sfeer en de creativiteit binnen een organisatie. Humor verbindt!
#3: Positieve feedback inzetten als beloningssysteem
Als we worden beloond, komt er dopamine vrij. En dopamine, daar zijn we gek op. Een beloning zorgt ervoor dat we gemotiveerd zijn om bepaald gedrag te vertonen. Positieve feedback vergroot ons gevoel van zekerheid en controle. Ik doe het goed, toch?
Dopamine is een stof die hoort bij het beloningssysteem van de hersenen.
Het boek van gedragsbureau Duwtje beschreef een mooi voorbeeld hoe positieve feedback verwerkt was in de casus van zorgmedewerkers in een ziekenhuis. Het doel was om hen te motiveren vaker hun handen te desinfecteren. Boven het desinfectiepompje werd een display gemonteerd waar een verdrietige emoticon op te zien was als je de kamer binnenliep. Op het moment dat je de pomp gebruikte, veranderde de display in een smiley. Dit speelde in op het beloningssysteem van de medewerkers: er kwam dopamine vrij als ze het pompje gebruikt. Mensen herhalen gedrag wanneer dat dopamine vrijmaakt. Resultaat? Het gebruik van de pomp verdubbelde!
